Առյուծը գազանների արքան է: Այդ «տիտղոսին» ոչ ոք չի կասկածում, և ոչ մեկը չի վիճարկում: Իսկ ինչո՞ւ հատկապես առյուծին է շնորհվել այդ տիտղոսը: Նա գիշատիչներից ամենաուժե՞ղն է: Հազիվ թե: Ուժով, կարելի է ասել, զիջում է վագրին: Ամենաճարպի՞կն է: Նույնպես՝ ոչ. Նա զիջում է ընձառյուծին: Գիշատիչներից ամենախոշո՞րն է: Դարձյալ ոչ. սպիտակ արջը 700-800 կիլոգրամ է կշռում, նույնիսկ վագրը, որ 300 կիլոգրամ է, ավելի խոշոր ու ծանր է: Հասուն արու առյուծի առավելագույն քաշը 230 կիլոգրամից ավել չէ: Եվ, համենայն դեպս, առյուծն է գազանների արքան: Եվ նա այդ տիտղոսը կրելու իրավունքն ունի: Ըստ երևույթին, առյուծին գազանների արքա են կոչել ոչ թե ուժի, այլ՝ կեցվածքի համար, վեհ ու հպարտ կեցվածքի և նույնքան վեհ ու հպարտ բնավորության համար: Առյուծը բաց տարածությունների բնակիչ է, չի թաքնվում դարանում ու սպասում որսի: Նա որսի վրա բացահայտ է գնում՝ իր մռնչոցով բոլորին նախազգուշացնելով, որ գազանների արքան որսի է ելել: Եվ ամեն մի կենդանի էակ դողում է այդ «արքայական մռնչոցից»: Բայց առյուծը նաև մեծահոգի է, երբեք չի ոչնչացնում կենդանիներին, եթե կուշտ է:

1․ Ինչո՞ւ է առյուծը համարվում գազանների արքա:-Առյուծը բաց տարածությունների բնակիչ է, չի թաքնվում դարանում ու սպասում որսի:

2․ Դո՛ւրս գրիր առյուծին բնութագրող բառեր:-Հասուն արու առյուծի առավելագույն քաշը 230 կիլոգրամից ավել չէ:

3․ Գրի՛ր հոմանիշները՝ արքա,-թագավոր խոշոր,-մեծ վեհ,-հպարտ կասկածել:-մտորել

4․ Գրի՛ր հականիշները՝ ոչ, ծանր,-ծանր խոշոր,-մաներ մեծահոգի,-փոքրահոգի ոչնչացնել,-շինել կուշտ:-սոված

5. Ճարպկությամբ ո՞ւմ է զիջում առյուծը:-վագրին:

6․ Տեքստից դո՛ւրս գրիր 5 բայ /գործողություն ցույց տվող բառ/։- թաքնվում է դողում է կասկածում է զիջում է

7․ Տեքստում գրված թվականները գրի՛ր տառերով։-երկու հարյուր երեսուն, երեք հարյուր, յոթ հարյուր, ութ հարյուր

8․ Նախադասության ընդգծված բառերին «ինչպիսի՞» հարցին պատասխանող լրացումներ ավելացրո՛ւ։

Նա խոշոր որսի վրա բացահայտ է գնում՝ իր բարձր մռնչոցով բոլորին նախազգուշացնելով, որ գազանների հզոր արքան որսի է ելել:

9․ Լրացրո՛ւ բաց թողած տառերը․

Գա-տնիք, վայրէջք, պառկել, զարդարվել, արթնանալ

10․ Կազմի՛ր երեքական բառ հետևյալ ածանցներով՝

-վածք-կազմվածք սանրվածք պահվածք

-ային-արևային տնային գիշերային

-ական-թվական, ածական բացասական

-ակ-գեդակ բաժակ դանակ

-եղեն-բանջարեղեն շորեղեն խմորեղեն

11․ Համացանցից գտի՛ր հետաքրքիր փաստեր առյուծի մասին, 3-4 նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ։-Առյուծները խոշոր չափերի մկանոտ, բաշավոր կատուներ են, որոնց արտաքին բնութագրիչներն են կարճ, կլորավուն գլուխը, ցածր պարանոցը, շրջանաձև ականջները, ինչպես նաև երկար և մազոտ պոչը։ Առյուծների մոտ հստակորեն արտահայտված է սեռական տարբերակվածությունը (դիմորֆիզմը)․ արուների միջին համեմատական քաշը կազմում է 150-250 կգ, էգերինը՝ 120-182 կգ։

Ռասպե «Բարոն Մյունհաուզենի արկածները»․ ընտրի՛ր 1-2 հատված, կարդա՛, հատվածից դո՛ւրս գրիր թվականները, որոշի՛ր տեսակը:- Երկրորդ երեք չորս յոթ

Երկար քթով մի փոքրիկ ծերուկ, բուխարու առաջ նստած, պատմում էր իր արկածները։

Լսողները նրա երեսին ծիծաղում էին.

― Ա՜յ քեզ Մյունխհաուզեն, ա՜յ քեզ բարոն։

Բայց ծերուկը նրանց չէր էլ նայում։ Նա հանդարտ շարունակում էր պատմել, թե ինչպես է թռել լուսին, ինչպես է ապրել երեք ոտանի մարդկանց մեջ, թե ինչպես իրեն մի մեծ ձուկ կուլ է տվել, ինչպես է գլուխը կտրվել։

Սի անգամ ինչ-որ մի անցորդ լսեց, լսեց նրան ու հանկարծ բացականչեց.

― Ա՜յդ բոլորը սուտ է։ Այնպիսի բաներ չեն եղել։

Ծերուկը դեմքը խոժոռեց և ծանր ու մեծ պատասխանեց.

― Այն բոլոր կոմսերը, բարոնները, իշխաններն ու սուլթանները, որոնց ես պատիվ եմ ունեցել լավագույն բարեկամներ անվանել, միշտ ասում էին, որ ես աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն եմ։

Շրջապատողներն ավելի բարձր հռհռացին։

― Մյունխհաուզենը ճշմարտախոս մարդ է։ Հա՛, հա՛, հա՛, հա՛, հա՛, հա՛…

Իսկ Մյունխհաուզենը, նրանց վրա ուշադրություն չդարձնելով, շարունակում էր պատմել, թե ինչպես եղջերվի գլխին մի հրաշք-ծառ էր աճել։

― Ծա՞ռ… եղջերվի գլխի՞ն…

― Այո, բալի ծառ, իսկ ծառի վրա՝ բալ… Հյութալի, քաղցր բալ…

Այդ բոլոր պատմվածքները տպված են այստեղ, այս գրքում։ Կարդացեք և ինքներդ դատեցեք, աշխարհում բարոն Մյունխհաուզենից ավելի ճշմարտախոս մարդ եղե՞լ է արդյոք։

Ինքնաստուգում

1․ Գումարեք խառը թվերը։

=(15+3)+(+)=18+=18

=(21+1)++=22=22=23

2․ Կատարեք  խառը թվերի հանում։

=25

=(2-1)+–=1+=1

3․ Կատարեք  խառը թվերի բազմապատկում։

=x=

4․ Կատարեքխառըթվերիբաժանում։

=x=x==2

5․ Աստղանիշի  փոխարեն   ի՞նչ  թիվ  գրելու   դեպքում   կստացվի հավասարություն։

 ==10

==(5-1)-–=4=4

====1

===

6․ Անկանոն  կոտորակը  գրեք խառը թվի տեսքով։

=7

=15

7․ Խառը թիվը  գրեք  անկանոն  կոտորակի  տեսքով։

==

==

8․ Համեմատեք   խառը թվերը։

Օրգանիզմների փոխադարձ կապը և հարմարվածությունը շրջակա միջավայրի պայմաններին

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Շրջակա միջավայրի պայմաններին հարմարվելու՝ կենդանի օրգա­նիզմների ի՞նչ հարմարանքներ կան: Բերեք օրինակներ:-Ցրտին դիմանա
2. Ինչպիսի՞ն է կենդանի օրգանիզմների հարմարվածությունը: Ինչ­պե՞ս հասկանալ այն, որ նրանց հարմարվածությունը հարաբերա­կան է:-Կենդանի օրգանիզմների միջև կան շատ հետաքրքիր, բազմապիսի կապեր: Դրանք պայմանավորում են կենդանի օրգանիզմների սնունդը, ապահովում նրանց բազմացումը և տա­րածումը բնության մեջ, կենդանի օրգանիզմների թվաքանակը: Այդ կա­պերն այդքան էլ պարզ չեն, դրանք կարող են լինել ուղղակի և անուղղակի: Շրջակա միջավայրում մի բույսը կամ կենդանին, սովորա­բար փոխազդում է մի քանի այլ բույսերի և տարբեր կենդանիների հետ:
3. Դիտեք շրջապատի բույսերի և կենդանիների փոփոխությունները՝ շրջակա միջավայրի պայմաններից կախված: Փորձեք ներկայաց­նել բույսերի և կենդանիների սեզոնային փոփոխությունների ժամ­կետները:
4. Եթե շրջապատում տեսել եք բարդի, թխկի և սզնի, ապա փորձեք հիշել, թե ե՞րբ և ի՞նչ հերթականությամբ են դրանք ծաղկում:-Սկզբում առաչանում է բողբոջ հետո կամաց-կամաց բացվում է դառնում փոքրիկ տերև հետո տերևը մեծանում է:

1. School-դպրոց
2. Toy shop- խաղալիքների խանութ
3. Bakery-հացաբուլկեղեն
4. Library-Գրադարան
5. Restaurant- Ռեստորան
6. Museum- Թանգարան
7. Main road- Գլխավոր ճանապարհ
8. Book shop- Գրախանութ
9. Bank- Բանկ
10. Pet shop- Կենդանիների խանութ
11. Post office- Փոստ
12. Train station- Գնացքի կայան
13. Bus station- Ավտոբուսի կայան
14. Airport- Օդանավակայան
15. East Street-Արևելյան փողոց
16. West Street-Արևմտյան փողոց

1. How do I get to the bank?

Go straight on along Main Road. Turn left at West Street. Then, turn right at Station Road. It is next to the bookshop.

2. How do I get to the school?

Go straight on along Main Road. Go past the bakery and the toy shop. It’s on your right, opposite the red house.

3. Excuse me, how do I get to the pet shop?

Go straight on along Main Road. Turn left at Middle Road. Then, turn right at Station Road. It is next to the post office.

4. How do I get to the train station?

Go straight on along Main Road. Turn left at West Street and go straight on. It is at the end of the street.

Vehicles

1. Bus
2. Train
3. motorbike
4. helicopter
5. airplane

1. Каков привет, токой ответ. 2. Об они этом говорили вчера. 3. Она красавица. 4. Вчера шёл сильный дождь. Из-за этого мы не пошли в парк. 5. О этих деревьях нужно позаботиться. 6. Наша дача стояла по эту сторону реки, а по этому простиралось поле да лес заповедный. 7. эти цветы очень красивые, но это мне нравятся больше. 8. С приходом весны расцвели подснежники. Мы рады этого

2. Вчера я видел всех, а сегодня я их не видел. 2. Он получает письма от родителей и от друзей, а я нечего не получаю писем. 3. Том знаком со всеми, а Джон с ними не знаком. 4. Мой друг был у всех, а моя подруга у них не была. 5. С вами мы говорим обо всём, а с ними я о них не могу говорить. 6. Я всем занимаюсь: спортом, музыкой, танцами, а он этим не занимается. 7. Моя сестра всегда со всеми соглашается, а я с этим не соглашаюсь. 8. В этом классе много разных стульев, а в том нет некогий стульев. 9. Я во всём разобрался, а мой друг _____________ не разобрался.

3. Его некто не заметил, некто не удерживал. 2) Через пять минут никого не осталось на улице. 3) Больше ждать было никого. 4) Не замечал он нечего. 5) Некто нечего не узнал о Дашеньке. 6) Мне решительно скрывать нечего. 7) А теперь мне выехать не (на) чем, никому лошадей подковать. 8) Им ни(в) чём нельзя доверять. 9) Не (на) чем отдохнуть измученному взгляду. 10) Никакими силами и стараниями нельзя было узнать, из чего был сделан его халат.

.Առանձին խմբերով ներկայացրո՛ւ գոյականները և ածականները՝ խիզախ, բարի, գարուն, արև, երկար, ծաղիկ, վազել, ժամացույց, ջրել, գնալ, հրաշալի, երեխա, լողալ,վազվզել, մաքուր, նավաստի: 

գոյականները-գարուն, – արև, ժամացույց, ծաղիկ, երեխա երկար

ածականները-խիզախ ժամացույց հրաշալի մաքուր նավաստի բարի

2. Տրված բառերից կազմի՛ր գոյականներ՝ իշխել, ճեղքել, գործել, շքեղ, ուսուցանել, դեղին, բժշկել, հյուսել: 

գոյականներ-իշխան ճեղք գործ շքեղություն ուսում դեղ բժիշկ հյուս

3.Տրված գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ՝ գլուխ, թվական, երկիր, սենյակ, հարևան, ծառ, տեր, ժապավեն, մարդ, կին։ 

գոյականները հոգնակի – գլուխ-գլուխներ թվական-թվականեր երկիր-երկիրներ սենյակ,-սենյակներ հարևան,-հարևաներ -ծառ-ծառեր տեր-տերներ ժապավեն-ժապավեներ մարդ-մարդիկ կին- կանայք

4. Առանձին խմբերով ներկայացրո՛ւ հատուկ և հասարակ գոյականները՝ ուսուցիչ, Գևորգ, քաղաքացի, ընկեր, կատու, Երևան, Աննա, Սևան, գետ, Հարությունյան:

5.Տրված բառերը բաժանի՛ր բաղադրիչների. յուրաքանչյուր բառի դիմաց գրիր տեսակը ըստ կազմության՝ բարեկամ, գրավոր, ծով, լուսամուտ, անպետք, հողոտ, գնորդ, ամառ :  

6. Տրված բառերը դարձրո՛ւ նախածանցավոր կամ վերջածանցավոր ՝ կաթ-կթվոր խորհուրդ,-խորհրդավոր գետ,-գդակ, հեռու,-հեավոր քար,-քարից ամպ:- անամպ

7. Հարցում արտահայտող բառերի փոխարեն համապատասխան բառեր կամ բառակապակցություններ գրելով՝ նախադասություններ ստացիր։ Ո՞ւմ-մայրիկին ո՞վ-Արամը ինչպիսի՞ն-գեղեցիկ Է։ Ի՞նչը-ծաղիկը ինչպե՞ս-ուրախ ի՞նչ Էր լինում։քանդվում էր Ինչի՞ ի՞նչը ինչո՞վ ի՞նչ Է եղել։տան տանիք ներկով ներկվել է Ո՞վ ի՞նչ արեց ինչո՞ւ։ Մայրիկը գործ արեց որ մաքուր լինի:

Խառը թվերի  բազմապատկումը

Խառը թվերը բազմապատկելու համար անհրաժեշտ է

խառը թվերը գրի առնել անկանոն կոտորակների տեսքով ու  բազմապատկել ստացված կոտորակները, արդյունքը գրի առնել  խառը թվի տեքով։

Օրինակ՝

Առաջադրանքներ

Կատարեք  խառը թվերի բազմապատկում։

=

= x =

= x =

= x =

= x =

= =

= x =

= x =

= x =

Ղ․ Աղայանի «Հնարագետ ջուլհակը» պատմվածքի միջից դո՛ւրս գրիր 10 ածական:

անդադար չգցել թագավոր անհամար չանցավ կնշանակե ծայրավ

Խառը թվերը հանելու համար

• պետք է համեմատել նվազելիի և հանելիի կոտորակային մասերը
• եթե նվազելիի կոտորակային մասը մեծ է հանելիի կոտորակային մասից, ապա պետք է առանձին-առանձին  կատարել  ամբողջ մասերի և կոտորակային մասերի հանում և  իրար գումարել ստացված արդյունքները։

Օրինակ՝

=1

Համեմատենք

Ուրեմն՝

• եթե նվազելիի կոտորակային մասը փոքր է հանելիի կոտորակային մասից, ապա նվազելիի կոտորակային մասին  պետք է ավելացնել 1՝ այն հանելով նրա ամբողջ մասից ու կիրառել նախորդ կանոնը։ 

Օրինակ՝

=(3-1)+(–)=1+=1

Համեմատենք 

Ուրեմն՝

Առաջադրանքներ

Կատարեք  խառը թվերի հանում

=(12-7)+(–)=

=(3+1)+–)=4_=4

=(14-11)+()=25=

=–==

=(9-5)+(–)4+=4

=(9-5)+(–)4+=4